| |
| |
|
| |
|
| |
|
Duyurular |
|
AKIL IÇIN YOL BIRDIR
(THERE IS but
ONE WAY for REASON)
(linkleri SAG TIKLAYIN lütfen)
Sn.Soner YALÇIN'dan dikkate deÄŸer bir yazı: Edebiyatla AhmaklaÅŸtırma https://www.sozcu.com.tr/ 2021/yazarlar/soner-yalcin /edebiyatla-ahmaklastirma -6335565/
Önerdigimiz sayfalar:
M. SAID ÇEKMEG?L
anisina
|
|
|
|
Anasayfa  Geçmişten Geçmişten AHİLİK VE ESNAF TEŞKİLATI
|
|
AHÄ°LÄ°K VE ESNAF TEÅžKÄ°LATI |
|
|
|
|
Yazar Halid ÖZDÜZEN
|
|
30-05-2016 |
AHÄ°LÄ°K VE ESNAF TEÅžKÄ°LATI
Halid ÖZDÜZEN
Ahilik kaynaklara göre KırÅŸehirde Metfun bulunan Ahi Evran tarafından Hacı BektaÅŸ-ı Veli'nin tavsiyesiyle kurulan esnaf dayanışma teÅŸkilâtıdır.
Kökeni Horasana kadar uzanan teÅŸkilat Selçuklu ve Osmanlı döneminde Anadoluda dal budak salmıştır.
Türkmenlerin “sanat, ticaret, ekonomi gibi çeÅŸitli meslek alanlarında yetiÅŸmelerini saÄŸlayan, onları hem ekonomik hem de ahlaki yönden yetiÅŸtiren, çalışma yaÅŸamını iyi insan meziyetlerini esas alarak düzenleyen bir örgütlenme modelidir”.
Kendi kural ve kurulları ile . günümüzün esnaf odalarına benzer bir iÅŸlevi olan Ahilik iyi ahlakın, doÄŸruluÄŸun, kardeÅŸli-ÄŸin, yardımseverliÄŸin kısacası bütün güzel meziyetlerin birleÅŸtiÄŸi bir sosyo-ekonomik düzendir..
Ahi Arapça Ehi ( kardeÅŸ) sözcüÄŸünden Türkçeye geçmiÅŸtir. Nitekim Ä°slamiyet sonrası kurulan Fütüvet teÅŸkilatı ile bazı kural ve ilkleri benzeÅŸmektedir.
. AraÅŸtırmacıların tesbit ve deÄŸerlendirmeleri de bu doÄŸrultudadır “Fütüvvet TeÅŸkilatı Fütüvvet, Ä°slam dünyasında kahramanlık, yiÄŸitlik ve cömertlik ilkelerinin adıdır. Åžövalyelik nasıl Orta ÇaÄŸ Batı dünyasına ait mahsus bir ülkü ise, Fütüvvet TeÅŸkilatı Fütüvvet de Orta ÇaÄŸ Ä°slam dünyasına ait bir ülküdür. Nasıl ki Araplar Ä°slam'dan önce kültürlerinde mevcut olan Fütüvvet anlayışını Ä°slami deÄŸerlerle geliÅŸtirip devam etmiÅŸler, nasıl ki Farslar "cevanmerdi" anlayışını aynı ÅŸekilde Ä°slam süzgecinden geçirmiÅŸler, Türkler de kendi "Akılık" ülküsünü Ä°slami ahlak ve deÄŸerlerle geliÅŸtirerek devam ettirmiÅŸlerdir. Arap kültüründe ideal kahraman, sehavet ve ÅŸecaat timsali olan Fütüvvet erinin adı "Feta", Ä°ran kültüründe "Cevanmerd", Türk kültürnde "Akı"dır. Türk Akılığı, Ä°slamiyetle Arap Fütüvvet ÅŸiarından etkilenmiÅŸtir. Akılar birbilerine karşı kardeÅŸçe tutumundan dolayı Akı kelimesi yerini Ahi kelimesine bırakmış ve Abbasi Devlet]'nin sona ermesiyle Fütüvvet yerini AhiliÄŸe bırakmıştır.” (Mikail Bayram, Ahi Evran ve Ahi TeÅŸkilâtının KuruluÅŸu, Konya 1991),
TEÅžKÄ°LATIN ANADOLUDA KURULUÅžU VE YAYILIÅžI
Bazı araÅŸtırmalar AhiliÄŸin KırÅŸehir'de doÄŸal ollarak ortaya çıktığını ileri sürseler de., BaÄŸdat'ta büyük üstadlardan ders alan Ahi Evran, Arapların kurduÄŸu Fütüvvet TeÅŸkilatı'ndan etkilenerek, 1205'te Anadolu'ya gelmesinden kısa bir süre sonra ilk olarak Kayseri'de Ahilik TeÅŸkilatını kurmuÅŸtur
Tarihi kaynaklardan, Ahi Evran zamanında Anadolu'nun ÅŸehir ve kasabalarında ortaya çıkan Ahi kurumlarının, Ahi Evran'a baÄŸlı merkezi bir teÅŸkilat olduÄŸu anlaşılımaktadır. En azından bu kurumlar, onun koyduÄŸu ilkelere baÄŸlı kalmış olmakla, manen Ahi Evran'in liderliÄŸindeki geniÅŸ bir teÅŸkilatın ÅŸubeleri gibi faaliyet sürdürmüÅŸlerdir.
Arap Seyyah, İbn-i Batuta' seyahatnamesinde bu teşkilattan gıpta ve hayranlıkla bahsetmiştir.
Zaman içerisinde Ahilik, Anadolu'da köylere kadar yayılarak kısa sürede TürkleÅŸip Ä°slamlaÅŸmasını saÄŸlamıştır.
Göçebe Türkmenler yerleÅŸik hayata geçirilerek hem Ä°slami uyum kolaylaÅŸmış, hem de Türk ÅŸehirciliÄŸi hız kazanmıştır.
Türk esnaf ve sanatkarları arasında saÄŸlanan dayanışma ve yardımlaÅŸma sayesinde Ahilik önemli bir güç haline gelmiÅŸ, , asayiÅŸin bozulduÄŸu zamanlarda örneÄŸin MoÄŸol istilası ve Fetret döneminde kendi otoritesini sürdürmüÅŸtür.
O dönemlerde de Türkmenler arasında Dini ve ahlaki yapıyı korunmuÅŸtur.[
.AHÄ°LÄ°KTE BÄ°LÄ°NEN MEÅžHUR YEDÄ° KURAL
Ahi olmak ve peÅŸtemal kuÅŸanmak için kiÅŸinin bir Ahi tarafından önerilmesi zorunludur. Üye olmak isteyenlerden yedi fena hareketi baÄŸlaması ve yedi güzel hareketi açması beklenmektedir:
1-Cimrilik kapısını baÄŸlamak, lütuf kapısını açmak
2-Kahır ve zulüm kapısını baÄŸlamak, hilim ve mülâyemet kapısını açmak
3- Hırs kapısını baÄŸlamak, kanaat ve rıza kapısını açmak
4- Tokluk ve lezzet kapısını baÄŸlamak, riyazet kapısını açmak
5- Halktan yana kapısını baÄŸlamak, Hak'tan yana kapısını açmak
6-Herze ve hezeyan kapısını baÄŸlamak, Marifet Kapısını açmak
7- Yalan kapısını baÄŸlamak, doÄŸruluk kapısını açmak
Ahilik teşkilatına kimler alınmazlardı
Kafirler, çevresinde iyi tanınmayanlar, kötü söz getirebileceÄŸi düÅŸünülenler, zina ettiÄŸi ispatlananlar, katiller, (kasaplar), hırsızlar, dellallar, vergi memurları, vurguncular örgüte katılamazlardı..
Kadınlar, Ahiliğin "kadınlar kolu" olarak adlandırabileceği-miz Bacıyan- Teşkilatında yer almaktaydılar.
AHİLİĞİN TOPLUMA - DEVLETE SOSYAL VE SİSASİ KATKISI
Aşık PaÅŸazade tarihine göre :Ahilik TeÅŸkilatı Selçuklular döneminde ekonomik ve ticârî faaliyetlerinin yanı sıra, askerî ve siyasî faaliyetlerde de bulunmuÅŸ, aynen BektaÅŸi ve Yeniçeri Ocaklarının olduÄŸu gibi Osmanlı BeyliÄŸi'nin kuruluÅŸunda ve güçlenmesinde etkin rol oynamışlardır. Aşık paÅŸazade, Os-manlı'nın kurulmasında etkin olan Dört unsur arasında AhiliÄŸi de belirtmiÅŸtir. Ä°lk Osmanlı padiÅŸahlarının ve vezirlerinin çoÄŸu Ahi TeÅŸkilâtı'na mensup ÅŸeyhlerdir.”
Ahi TeÅŸkilâtı'nın Müslümanlara has bir kurum olarak iÅŸ görmesi 17. yüzyıla kadar sürmüÅŸtür. Osmanlı Devleti'nin hakimiyet alanı geniÅŸleyip, gayrimüslim oranının artmasıyla farklı dinden kiÅŸilerin ortak çalışması zorunlu olmuÅŸtur. Din ayrımı gözetilmeden ortaya çıkan bu kuruluÅŸa da “gedik” denmiÅŸtir. Nitekim Osmanlının bazı paÅŸaları da bu kuruluÅŸtan yetiÅŸmiÅŸtir.
SON SÖZ YERÄ°NE
Tamamen mili ve Ä°slami bir yapıya sahip AhiliÄŸin, kuruluÅŸ yılları ve evreleri düÅŸünüldüÄŸünde ne kadar saÄŸlam bir yapı olduÄŸu görülecektir. Gerek sendikalaÅŸma ve gerekse meslek odaları modellerin Batıdan almış bir ülke olarak Hak-Hukuk ve adalet kavramlarını da kaybetme noktasına gelmiÅŸ bulunmaktayız.
Bize göre O teÅŸkilatın omurgası Meslek odaları ve Sendikalara taşınarak kuruluÅŸlarının revize edil meleri gerekir. Aksi halde toplumsal çürümeye durdurabilmek imkânsızdır gözükmektedir.
Birileri gelip “Pabucumuzu dama atmadan” asli deÄŸerlerimize dönmekte yarar bulunmaktadırSadece kayıtlı kullanıcılar yorum yazabilirler.
Lütfen hesabınıza giriş yapınız veya kayıt olunuz. Powered by AkoComment 2.0! |
|
|
|
|
|
|
Kullanıcı Girişi |
| L O G I N |  |
|---|
|
|
Ziyaretçi Sayısı |
|
111536999 Ziyaretçi
|
|
|
|
